Şaşılık, tek göz kayması veya her iki gözde de gelişebilen gözlerin aynı şekilde hizalanamadığı bir göz hastalığıdır. Çeşitli nedenlerden dolayı gelişebilen şaşılık çocukluk ve yetişkinlik döneminde görülebilir. Şaşılığın gelişmesiyle beraber göz tembelliği başta olmak üzere farklı görme problemleri de gelişebilir. Göz sağlığının olumsuz etkilenmesini ek olarak gözlerdeki estetik görünümde kayıp olacağından kişilerin psikolojik sağlığı da olumsuz yönde etkilenebilir.
Şaşılık belirtileri gözlemlenmesi halinde bir göz hastalıkları uzmanına danışılması önerilir. Doktor tarafından yapılacak değerlendirmeler ile şaşılığın türü ve neden geliştiği tespit edilebilir. Elde edilen bulgular doğrultusunda tedavi planlaması yapılabilir.
Şaşılık Neden Olur ve Türleri Nelerdir?
Şaşılık gelişiminde çeşitli başlıklar gündeme gelir. Genetik yatkınlık ilk sırada yer alırken, beyin ve sinir sistemi hastalıkları, baş bölgesinde gelişen travmalar, diyabet, hipertansiyon ve bazı romatizmal hastalıklar şaşılık gelişmesine neden olabilir. Şaşılık türlerinden biri olan içe kayma bir diğer adıyla ezotropya, bir veya her iki gözde de gelişebilen ve genellikle genetik yatkınlık, kırma problemleri ve beyin ve sinir hastalıklarından kaynaklı açığa çıkan bir şaşılık türüdür.
Dışa kayma olarak bilinen ekzotropya yine genetik yatkınlık veya travmalar sonucunda gelişebilir.
Yukarı şaşılık (hipertropya) ve aşağı şaşılık (hipotropya) ise genetik yatkınlık haricinde beyin ve sinir sistemi hastalıkları sonucunda meydana gelebilir.
Şaşılığın türleri ve neden kaynaklı geliştirebilecekleri yukarıdaki gibi olurken şaşılığın beşinci türü olan karma şaşılık bir diğer adıyla mixed strabismus da söz konusu olabilir. Bu tür şaşılıklarda göz içe ve dışa doğru farklı kombinasyonlarla kayabilir.
Şaşılık Nasıl Teşhis Edilir?
Şaşılık tedavisi planlanabilmesi için öncelikle şaşılığın hangi türde olduğu ve neden kaynaklı geliştiği belirlenmelidir. Göz hastalıkları uzmanı tarafından gerçekleştirilecek muayene sırasında öncelikle hastanın gözlemlediği semptomlara yönelik doktor sorular yöneltir. Anamnez alındıktan sonra göz muayenesi yapılır. Bu muayene sırasında göz hareketleri ve görme keskinliği incelenir. Ardından refraksiyon testi yapılır. Bu test ile kırma kusurları tespit edilebilir. Kırma kusurlarına yönelik incelemelerin tamamlanması ardından ortoptik muayeneye geçilir. Bu muayene sırasında göz kaslarının koordinasyonu incelenir. Şaşılığa yönelik bir bulgu saptanması halinde daha kapsamlı incelemelere başvurulur. Göz kaslarının elektromiyografisi, ultrasonografisi ve görsel alan testi yapılarak şaşılığın türü ve ilerleme derecesi tespit edilebilir.
Tek Gözde Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir?
Şaşılık tedavisinde öncelik gözlük tedavisine verilir. Özellikle kırma problemleri nedeniyle şaşılık gelişiyor ise kırma problemini tolere edebilmesi adına gözlük kullanımı önerilir. Düzenli gözlük kullanımıyla şaşılığın gerilemesi sağlanabilir. Bu süreçte tedavi göz kapama açma egzersizleriyle desteklenebilir. Bu egzersizler sırasında sağlıklı gözün bir bandaj yardımıyla kapatılması sağlanır. Böylece tembelleşmeye başlamış kasların yeniden çalışması ve güçlenmesi desteklenir. Göz, beyinden gelen sinyalleri şaşılık görülen göze ileterek bu gözü çalışmaya zorlar ve böylece zayıf kasların güçlenmesi sağlanabilir. Gözlük ve egzersizler göz damlaları ve botoks uygulamalarıyla desteklenebilir.
Şaşılığın ileri derecelerde olduğu veya tedaviden istenilen yanıtın alınamadığı noktalarda cerrahi müdahalelere başvurulur. Şaşılık tedavisi kapsamında göz kayması ameliyatı uygulanır. Ameliyat sırasında göz kaslarına müdahaleler gerçekleştirilerek kasların eşit derecede çalışmasına yönelik adımlar atılır. Bazı kasları devre dışı bırakma, zayıflatma veya kısaltma, güçlendirme gibi müdahaleler gerçekleştirilebilir. Ameliyat öncesinde yapılan değerlendirmelerde doktor ne tür adımlar atılması gerektiğini önceden belirleyebilir. Bu sayede başarılı bir operasyon gerçekleştirilebilir ve gözler arasındaki paralellik yeniden sağlanabilir.
Şaşılık ameliyatı, ameliyathane ortamında ve genellikle genel anestezi etkisi altında gerçekleştirilir. Ortalama bir saat aralığında tamamlanan ameliyat sonucunda hastanın hastanede kalması gerekmemektedir.
